Onze laatste liverecensie.
Onze laatste albumrecensie.
Ons laatste interview.
Onze laatste video.
Hij had gewoon gelijk. "Schönberg is dood", niet alleen een feitelijke vaststelling toen Pierre Boulez het een paar maanden na de dood van de Weense componist in 1951 zei, natuurlijk was het ook een statement dat, in lijn met Nietzsche, een nieuw tijdvak inluidde. Gelijk hebben (en vooral: blijven hebben) is een trek die de polemische Franse componist Pierre Boulez al 90 jaar lang tekent.
Boulez is een man van uiterste controle en systemen, tegelijkertijd weet hij maar al te goed dat er ongelofelijk veel factoren in het spel zijn waar chaos regeert. Zijn werk is een balanceeract van jewelste tussen waanzin en zingeving, een voortdurende zoektocht naar de overspanning van die uitersten. Niet in panoramische, verhalende, landschappelijke en romantische zin, maar vooral in dynamiek, kleur en timbre.
Het is die verdieping die Boulez ook op zijn werken en zijn schrijven toepaste. Revisie volgt op revisie en niet zelden herroept hij theorieën, of vult hij deze aan met nieuwe inzichten. Niet zozeer om zijn ongelijk toe te geven, maar om zijn gelijk aan te scherpen. De titel Ik Heb Altijd Gelijk had van Boulez kunnen zijn.
Het moest en zou dus allemaal anders in de wereld van de gecomponeerde hedendaagse muziek van na de Tweede Wereldoorlog. Vergis je niet: Boulez is een man met een missie. Bijna Napoleontisch wil hij modernistische muziek aan de man brengen, een bewustzijnsverandering in het luisteren teweegbrengen. Waar Cage de kans de vrije loop liet, kiest Boulez voor de gecontroleerde mogelijkheid. Hij is de man met de hamer die De Hamer zonder Meester componeert.
Verwacht nu geen zure zanger van de wrok over de deplorabele toestand van de hedendaagse muziek. Boulez is een aimabel en zeer gedreven man. Hij begeeft zich in de samenleving. Hij is de drijvende kracht achter de fabelachtige nieuwe Philharmonie de Paris. Dat die zaal er is, heeft de lichtstad - en heel Frankrijk - aan hem te danken. Net als IRCAM, waar onderzoek wordt gedaan naar elektronische muzikale toepassingen. En hij is een heer, waarbij strikte strengheid in het werk door de jaren heen heeft plaatsgemaakt voor beeldende fantastische vrijheid.
In de gecontroleerde mogelijkheden van Boulez duiken ook niet-Europese elementen op die nadrukkelijk het timbre beïnvloeden. Maar niet alleen dat, ook het gevoel van de tijd en koers van zijn muziek wijzigt, en raakt allengs zwanger van nieuwe expressieve uit- en vergezichten.
Boulez tekent voor hypercomplexe orkestraties. Die zijn echter gebaseerd op vrij eenvoudige uitgangspunten. Denk aan de parameters die Autechre uitzet, de machines die de formules beginnen te verwerken en de hectiek die de twee mannen oproepen. Denk daar dan bij dat je je oor als een richtmicrofoon van instrument naar instrument op de timbres door het orkest kunt laten dwalen, of langs de wanden van de concertzaal. Dat je elke notie van duur, ritme of melodie mist, maar meereist tussen clusters aan tonen en dynamische erupties.
Bach moest aan de bak. Elke week was er wel een nieuw stuk nodig. Tegenwoordig kun je meer horen dan je ooit kunt luisteren. Macht ligt dan ook niet in de getallen. Dat heeft Boulez goed begrepen. Veel schreef hij niet. Maar wat hij componeerde is een en al essentieel en uniek, verrassend en eigenzinnig.
Luister, en je merkt dat veel elementen van Boulez terugkomen in werk dat je kent van Autechre tot Aphex Twin, van Squarepusher tot Mark Fell en Alva Noto. En let dan vooral niet alleen op de radicale complexiteit, maar op de inventieve, intense nuances. Je hoort Boulez dan vóór alles als de grondlegger van de muziek van de toekomst. Nog steeds.
Op woensdag 25 maart spelen Pierre-Laurent Aimard en Tamara Stefanovich het complete pianowerk van Pierre Boulez in het Muziekgebouw aan 't IJ. Een dag later eert het Nieuw Ensemble de jarige Boulez met een portretconcert met vijf orkestrale stukken van zijn hand, waaronder als finale Le Marteau sans Maître.
Foto Harald Hoffman - Deutsche Grammophon
http://www.kindamuzik.net/achtergrond/pierre-boulez/zonder-pierre-boulez-geen-autechre/25809/
Meer Pierre Boulez op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/pierre-boulez
Deel dit artikel: