Onze laatste liverecensie.
Onze laatste albumrecensie.
Ons laatste interview.
Onze laatste video.
Vanaf het begin van wat we nu kennen als live-concerten van rockgroepen, werden deze opgenomen. Gebeurde dat eerst nog door de bands zelf, op enorme spoelenrecorders, naarmate de apparatuur handzamer werd en binnen financieel handbereik van de fans kwam, begonnen zij hun favoriete bandjes tijdens de concerten op te nemen. Zo bestaan er dankzij dit soort amateurs gelukkig vroege (video-)opnamen van bijvoorbeeld Velvet Underground (officieel uitgebracht als The Quine Tapes Volume 1). Een band als The Grateful Dead stond haar fans (de "Dead Heads") openlijk toe alle concerten op te nemen. Dat leverde niet alleen een enorme hoeveelheid live-tapes op, maar zelfs twee telefoonboekdikke naslagwerken met annotaties bij al die opnamen! Dankzij liefhebbers die hun audiowaar naar de concerten sleepten, kunnen we nu dus nog steeds meegenieten van een deel van het live-gevoel van bands die helaas niet meer onder ons zijn.
Dat er geld te verdienen viel aan deze opnamen hadden de minder scrupuleuze aasgieren al spoedig door. Op plaat kwamen dan ook al vroeg concerten uit van de grote groepen van dat moment. Deze vonden natuurlijk gretig aftrek bij fans die niet naar het concert hadden kunnen gaan, of anderszins hun bandje graag live aan het werk wilden horen. Bij elkaar gesprokkeld, meestal gestolen, fotomateriaal "sierde" de hoezen, en de geluidskwaliteit was vaak bedenkelijk. Maar het was tenminste iets voor de diehard en een nieuw circuit was geboren.
Nog steeds vind je op elke platenbeurs in de bakken vaak meer bootleg CD's dan zeldzame officiële promo's of singletjes. Illegale zelfverrijking over zowel de ruggen van de groepen die hun copyrightvergoedingen natuurlijk nooit betaald krijgen, laat staan om toestemming gevraagd worden, én over die van de kopers, die &euro 25 of meer moeten betalen voor één CD'tje. De aanpak van deze praktijken is echter lang niet zo streng als bij de massaal geproduceerde gewone albums, zoals we zagen bij bijvoorbeeld de Chinese vernietiging van miljoenen plaatjes.
Het is niet zo dat er niets tegen te doen valt, maar Michael Stipe van REM heeft zelf ook wel eens opgemerkt er niet echt mee te zitten dat er bootlegs circuleren van zijn band: "Ze worden toch alleen door de échte fans gekocht." Pardon, mijnheer Stipe, diezelfde fans krijgen, vaak verminderd toerekeningsvatbaar bij de aanblik van een gezocht concert, een oor aangenaaid. Dat is toch niet wat u bedoelt?
Persoonlijk ben ik er ook een paar keer ingestonken trouwens. En op de meest ongelooflijk naëeve manieren vaak: je begint een collectie, een vriend vertelt je over een bakje onder de toonbank in je stamplatenzaak en daarin vind je dan warempel ook nog een paar fors geprijsde, meestal Italiaanse CD's met concerten van je bandje. Ook nog eens met onbekende nummers! Tenminste, dat dénk je. Maar veel research deed men bij de bootlegfabriek vaak niet en dus zat je thuis naar een live-versie van een mislabelde, allang bekende track te luisteren. De geluidskwaliteit was nog wel te pruimen, zeker bij CD's van KTS. Maar zoals het Internet de wereld op vele fronten voorgoed heeft veranderd, zo is ook voor het bootlegcircuit veel overhoop gehaald, ten goede.
Mijn volgende stap was namelijk om via het Internet en de beschikbare forums contact te leggen met andere fans. Niet zelden vond ik zo mensen die een trade list hadden. Als fans onder elkaar werd je ook wel aan een start geholpen door een aantal lege cassettes (jawel!) op te sturen en deze vol terug te krijgen. Zo scoorde ik demo's van mijn favoriete bandje, hun "debuutshow" in belachelijk slechte kwaliteit (maar ik hoorde ze tenminste: kippenvel!) en meer en meer. Tot een verslaving geboren was. Inmiddels "sieren" twee lange rijen tapes mijn kast.
En weer was een nieuw technologische revolutie verantwoordelijk voor de volgende stap: het digitale tijdperk. Werden concerten eerst opgenomen met walkmans, inmiddels waren MD- en DAT-recorders langzamerhand de standaard geworden. En met de entree van de CD-brander was het hek pas echt van de dam (bij mij thuis alleen al 600+ CD-R's van die ene groep!). Overal ter wereld reisden bubbeltjesenveloppen rond met CD-R's vol live-muziek. De commerciële hoek kreeg steeds meer het nakijken.
De stand van zaken op dit moment komt erop neer dat je er vanuit kunt gaan dat vrijwel elk concert door iemand zal worden opgenomen. Ik heb live-opnamen gevonden van acts als Tom Waits, Tori Amos, Ryan Adams, Smashing Pumpkins, Nine Inch Nails en ga zo maar door. De kwaliteit neemt alleen maar toe en met nabewerking op de hedendaagse thuiscomputer kun je een live-opname zelfs zo dramatisch verbeteren en (re)mixen dat een officieel live-album bijna niets meer aan je collectie toevoegt.
Naast het feit dat alles dus opgenomen wordt, is de downloadsnelheid op de digitale snelweg exponentieel gestegen, waardoor de fysieke schakel via de posterijen uit de ruilhandel verdwenen is. Downloads via daartoe ingerichte sites of Direct Connect stellen iedereen in staat binnen een paar uur zelfs lossless (dus niet in het zwaar-gecomprimeerde en geluidsverslechterende MP3-formaat!) live-muziek binnen te halen en vervolgens weer te sharen.
Het ruilen van live-concerten heeft dus inmiddels niet te stoppen vormen aangenomen. Dat leidt ertoe dat sommige bands dit als fait accompli accepteren en gebruiken voor hun promotie (Zwan bijvoorbeeld en natuurlijk Dave Matthews Band die zelfs special taping section-tickets verkoopt!), terwijl Pearl Jam de fans beloont door zelf ALLE concerten op te nemen en uit te geven tegen zeer schappelijke prijzen. Weer anderen doen er heel veel aan om te voorkomen dat er opnamen gemaakt kunnen worden. TOOL is - helaas, het doet me pijn dit te moeten melden - een voorbeeld van een band die niet alleen zéér strikt laat controleren aan de ingangen, maar zelfs iemand in dienst heeft die tijdens de show op zoek gaat naar tapers. Van dergelijke bands is een kwalitatief goede opname dan ook zeer moeilijk te vinden.
Maar de tapingcommunity is vindingrijk. De microfoons worden steeds kleiner, de opnameapparatuur zelf is bij fouillering nauwelijks te vinden. En er zijn verregaandere opties: zo wordt in de Verenigde Staten gebruik gemaakt van scanners om in enorme arena's het signaal af te tappen dat via radiogolven van podium naar het soundboard loopt en terug. Er zijn zelfs parasiterende apparaten op de markt die in kabels kunnen inbreken en het signaal zo "stelen".
Het echte bootleggen mag dan aan belang hebben verloren (want wie is er bereid om te betalen voor een concert dat je in een ogenblik zo thuis neder kunt laden?), de live tradingcommunity heeft aan belang gewonnen. Als altijd is het uitgangspunt om zonder winstoogmerk te ruilen. Een systeem dat heel veel groepen onderschrijven. Zolang er geen derde partij is die verdient aan de opnamen zal het de bands een zorg zijn dat ze opgenomen worden, uitzonderingen daargelaten. Platenlabels gooien nogal eens roet in het eten door het tapen te verbieden (omdat zij de rechten op de nummers hebben), maar bij beginnende artiesten kun je zelfs om een soundboardpatch vragen: niet het summum (geektalk: dat zou een pre-FM opname zijn; een niet voor de desbetreffende zaal gemixt geluid, dat puurder dan puur is), maar wel veel beter dan tussen het over "de zaak" lullende Paradiso-publiek staand proberen er nog íets van de bakken.
Ruilhandel dus. In de muziekwereld, in de niches waar de echte fans elkaar ontmoeten, leeft het als nooit tevoren. In de normale wereld mag het dan nog niet echt van de grond komen en moet alles nog steeds een waarde hebben (LETS heeft toch nooit écht gewerkt?!), in de live tradingcommunity is het de Gouden Regel. Waar niemand financieel benadeelt wordt, is deze manier van verspreiding van live muziek niet minder dan perfect. Ik raad iedereen dan ook aan om via de juiste kanalen (ja, die ga ik hier dus niet geven, het is immers nog steeds niet helemaal legaal wat hier besproken is) op zoek te gaan naar bijvoorbeeld je favoriete bijgewoonde concert. Tien tegen één dat je er een opname van tegenkomt. En wat is er nu mooier dan die herbeleving in je eigen woonkamer? Precies, nog een keer meemaken! En dus koop je ook weer het volgende (te dure) concertkaartje, de volgende plaat, enzovoorts. Live trading houdt meer in leven dan menigeen denkt. Bootlegging in de strikte zin, is dan wel drooggelegd, maar er wordt meer dan ooit genoten van (live-)muziek! Machtig mooi toch?
Sven Schlijper is scribent van KindaMuzik.
http://www.kindamuzik.net/column/709/kindaspam-025-bootlegs-amp-het-live-trading-circuit/4193/
Meer op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/709
Deel dit artikel: