Onze laatste liverecensie.
Onze laatste albumrecensie.
Ons laatste interview.
Onze laatste video.
Is deze digitalisering een geschenk uit de hemel of was vroeger alles beter? Drie experts laten van achter de knoppen hun licht schijnen over de opmars van digitale technieken in de studio. Eelco Grimm is docent aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Volgens hem maken computers dingen makkelijker, dus ook het afmixen van opnames. "De mogelijkheden zijn eindeloos. Foutjes en onvolkomenheden zet je met een paar muisklikken recht. De vraag is echter of die mogelijkheden zaligmakend zijn." Jochem Jacobs, producer bij Split Second Sound: "Voor bands is het zeker makkelijker geworden om professioneler te klinken. Studio's, producers en andere professionals zijn nog steeds afhankelijk van hun eigen kunnen, bij hen ligt daar de bottleneck."
Ook volgens freelance geluidstechnicus Robin Cornelissen boek je met een digitaal systeem makkelijker resultaat. "Maar dat geldt voornamelijk voor goedkopere studio's. In een duurdere studio waar ingeregelde apparatuur klaarstaat en je kunt kiezen of het geluid vanaf de mengtafel naar een analoog en/of digitaal systeem gaat, zul je weinig verschil in werkwijze merken." Eelco: "Het risico van alle huidige mogelijkheden is dat mensen zich verliezen in details en het oorspronkelijke 'livegevoel' van de muziek kwijtraken. Muziekstijlen hebben zich hierop aangepast. Veel muziek is een direct gevolg van de beschikbaarheid van technologie. Dat is iets van alle tijden."
Mixen
"Fouten zijn in analoge audio minder storend, soms geven ze zelfs een gewenst effect. Bekend is bijvoorbeeld dat de ruis van een analoog systeem maskerend kan werken op mixfouten. Omgekeerd geven digitale afwijkingen zoals jitter bij de analoog/digitaal-conversie juist een onprettige klank. Veel lowbudgetgebruikers van digitale systemen bouwen een mix op door met een muis faders op het scherm te bedienen. Dat levert een geheel andere mixstijl op dan het bewegen van echte faders op een analoge mengtafel, met een andersklinkend resultaat. Robin en Jochem zijn het erover eens dat analoge techniek veel intuïtiever werkt. Jochem: "Op een grote analoge mengtafel heeft elke parameter een apart knopje. Daarmee is een mix maken als het bespelen van een instrument. In een digitaal systeem ben je voornamelijk bezig met submenu's en muisklikken."
Een geldend cliché is dat analoge opnameapparatuur zorgt voor een warmer en menselijker geluid. Een artiest als Lenny Kravitz [foto rechts] zweert voor zijn geluid al jaren bij vintage buizenversterkers en ouderwetse bandrecorders. Robin: "Eigenlijk is de warmte van een analoge opname een eufemisme voor vervorming, die ons echter aangenaam in de oren klinkt. Het maffe is dat goede digitale opnames dichter bij de bron staan. Maar stel je voor dat ik bij gitaaropnames mijn goeie ouwe Marshall lekker ver opendraai, zodat ik het geluid letterlijk voel. Analoog kan ik het signaal veel harder insturen en daarmee de indruk van veel volume wekken. Bij digitaal opnemen mag ik de meters niet in het rood sturen, zodoende blijf ik verder weg van de subjectieve waarneming van mijn geluid. Inmiddels zijn er digitale plug-ins die buizenwarmte, bandverzadiging, oude effectapparatuur enzovoorts simuleren. Sommige zijn nauwelijks van echt te onderscheiden."
Perfectionisme
Met de computer is elk detail tot in de puntjes te beheersen. Het scala mogelijkheden van digitale opnametechnieken is oneindig. Daardoor zijn muziekproducties de afgelopen tien jaar misschien wel te perfectionistisch geworden. Eelco: "Misschien, maar dat is niet per se negatief. Daarbij komt dat veel digitale producties niet met Pro Tools maar met zogenaamde trackers tot stand komen, waarbij standaard loops het uitgangspunt vormen. Perfectionisme is daarbij vaak ver te zoeken." Jochem: "Er zijn nu mogelijkheden om alles te editen, van toonhoogte tot en met timing. Je kan er problemen mee wegwerken, maar je kunt ook te ver gaan. Muziek zou emotioneel moeten zijn en dat kan je vernietigen. Keuzes maken is belangrijk. Het ambacht is belangrijker dan de techniek."
Robin: "De gemiddelde Top 40-cd klonk al glad en klinkt nu nog gladder. Vooral die autotune in veel r&b-producties begin ik strontbeu te worden. Autotune herstelt kleine foutjes in toonhoogte en wordt voornamelijk op zang gebruikt. Cher is er ooit mee begonnen, Daft Punk [foto links] gebruikt het ook spaarzaam. Goed gebruikt hoor je er weinig van, maar slecht... Onder perfectionisme hebben met name metalproducties te lijden. Alles moet tegenwoordig getriggerd, strakgetrokken geëdit, gepoetst en glad klinken. Het resultaat is een radiovriendelijke productie die zelfs je oma leuk vindt. Wil je dat als deathmetalband? Het lullige is dat je voor amateuristisch wordt versleten als je er niet in meegaat. De meeste punkbands doen er gelukkig niet aan mee en klinken dus toch lekker analoog."
Voor bands en artiesten bieden digitale technieken eveneens een zee aan mogelijkheden, onder andere om gebreken in het spel van muzikanten te verhullen. In theorie zorgen programma's als Pro Tools ervoor dat zelfs middelmatige muzikanten met een goed album de studio uit wandelen. Volgens Robin gaat die vlieger in de praktijk niet op: "Elke opnamesituatie legt bepaalde beperkingen pijnlijk bloot. Digitaal misschien juist wel meer dan bij analoog. Als je bovendien driekwart van je studiotijd - en dus je budget - fouten weg zit te poetsen, dan doe je toch iets verkeerd. Live ga je vervolgens af als een gieter."
Amateurisme
Digitale opnametechnieken hebben voor- en nadelen. Over een paar jaar zijn effecten uit computers niet meer van het analoge origineel te onderscheiden. Ondertussen is digitale apparatuur relatief goedkoop en daarmee toegankelijk, met als potentieel gevaar dat de markt wordt overspoeld door amateurs die zich voor geluidstechnici verslijten. Jochem: "Veel dingen die vroeger in dure studio's moesten gebeuren, kunnen nu min of meer in de huiskamer met een laptop. Althans de technische mogelijkheden. Maar een goede producer biedt kennis, ervaring, artisticiteit en sociale vaardigheden. Ook de faciliteiten verschillen enorm. Een goed ontworpen studio heeft een betere akoestiek dan een slaapkamer. En een high-end microfoonversterker zal nog steeds hét verschil maken ten opzichte van een goedkoop voorversterkertje in een geluidskaart."
Eelco: "Door de bereikbaarheid van goede tools doen meer mensen ervaring op met geluidstechniek. Procentueel zijn er misschien minder professionals, maar in absolute zin is het niveau gestegen." Ook Robin erkent dat het aantal prutsers wel meevalt. "Ik heb een aantal amateuropnames gehoord waar ik behoorlijk van onder de indruk was. Drums opnemen in de repetitieruimte met twee microfoons en de rest thuis inspelen. De grap is dat het juist door de drums een soort analoog gevoel krijgt, omdat je er verder niet veel meer aan kunt doen. Het is nu makkelijk om een demootje, al dan niet voor eigen gebruik, in elkaar te flansen. Zonder al te veel poespas."
Een e-mail is geen brief, terwijl de inhoud exact hetzelfde kan zijn en beide vormen hun voordelen kennen. Iets soortelijks geldt voor digitaal versus analoog opnemen. Geen van tweeën verdient de absolute voorkeur. Hoewel digitale technieken meer en meer de overhand krijgen, zal (gesimuleerde) analoge apparatuur altijd in gebruik blijven.
http://www.kindamuzik.net/achtergrond/kindamuzik/digitalisering-in-de-studio/18698/
Meer KindaMuzik op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/kindamuzik
Deel dit artikel: