Onze laatste liverecensie.
Onze laatste albumrecensie.
Ons laatste interview.
Onze laatste video.
Aan het eind van de jaren tachtig bereikt house en techno Europa. Oude pakhuizen, loodsen en afgelegen weilanden worden gebruikt om raves te houden waar deze muziek wordt gedraaid. In Finland ontstaat een kleine, maar levendige scene dankzij verschillende rave units, kleine groepen dj`s en andere enthousiastelingen die feesten organiseren.
Het uitgestrekte landschap leent zich perfect voor dat soort besloten bijeenkomsten waar de autoriteiten beter niets vanaf weten. Een bijkomend voordeel is dat de ravers hun zelfgemaakte alcoholica kunnen meenemen. Een ieder die iets afweet van de Finse drinkgewoonten begrijpt hoe belangrijk dat is.
Het begin
“Er ontstonden rave units in Turku, Helsinki, Pori and Mikkeli”, herinnert Tommi Grönlund, platenbaas van Sähkö, zich. Samen met Mika Vainio en Esko Routemaa is hij in 1989 de eerste in Finland die raves organiseert onder de naam Hyperdelic Housers.
“We hadden die zomer een pakhuis in de buurt van Turku gehuurd om feesten te geven. Gemiddeld kwamen er zo`n driehonderd tot vierhonderd bezoekers om de hele nacht te dansen. We draaiden voornamelijk acid en techno uit Chicago en Detroit. Dat ging de hele zomer goed totdat de landgoedeigenaar erachter kwam en ons van zijn land schopte. Vervolgens gingen we verder op andere locaties. Tot en met 1993 hebben we zo`n honderdvijftig raves gegeven waar tussen de duizend en tweeduizend mensen op af kwamen. Dat was toen een normale omvang. Daarna begonnen Mika en ik met ons label. Dat koste al snel zoveel tijd dat we geen feesten meer konden organiseren.”
Sähkö
Sähkö (Fins voor elektriciteit) was toentertijd het enige noemenswaardige platenlabel in Finland dat experimentele techno uitbracht. Ondertussen is het uitgegroeid tot het meest toonaangevende label uit Finland. De eerste platen staan op naam van Mika Vainio (foto links), die tegenwoordig samen met Ilpo Väisänen als Pan Sonic de grenzen van het geluid, het gehoor én de speakers onderzoekt met minimale, uitgedroogde elektronica.
Als Ø (‘diameter’) maakte hij logge, metalen techno, die is ontdaan van alle franje. Speciaal geprepareerde analoge drumcomputers worden ingezet om de temperatuur tot ver onder het vriespunt te laten zakken, zodat elke emotie in een dikke laag ijs wordt verpakt. Buiten de kleine technoscene worden die platen amper opgemerkt in Finland. De verkoop gaat dan ook rechtstreeks vanuit Sähkö; er is geen distributeur in het spel.
In het buitenland worden ze dankzij de uitstekende distributie van het Berlijnse Hardwax wel goed ontvangen. Zo goed dat Mika zich geheel op zijn muziek kan gaan richten, terwijl Tommi de organisatie van het label op zich neemt.
“Experimenteel was in het begin het sleutelwoord. Later wilde ik me niet meer beperken tot dat genre. Ik liet me meer door mijn intuïtie leiden”, zegt Tommi.
Dat hij over een goede intuïtie beschikt blijkt wel uit het succes van Sähkö. Niet alleen kwam de eerste officiële samenwerking tussen Vainio en Väisänen bij het label uit (de zevende Sähkö: Panasonic met Panasonic). Ook de eerste soloplaten van Jimi Tenor (foto boven, achtergrond) voordat hij naar Warp vertrok, kwamen uit bij het in 1994 opgestarte sublabel PUU (‘boom’). Er is geen groter contrast denkbaar tussen Vainio`s droge minimalisme en Tenors funkende zoetigheid. Uitgerust met een Hammond, een schitterend rauwe stem en een klein orkest maakt Tenor groovende easy tune en jazz waarvan de oorsprong ergens in de jaren zeventig ligt. Nadat hij twee albums uitbracht bij Warp is hij weer terug bij PUU, waar hij tussen het musiceren door de organisatorische zaken regelt.
Naast deze twee zwaargewichten komen er steeds meer artiesten bij die over de verschillende sublabels worden verdeeld. Oude Finse jazz komt terecht op JAZZPUU. Techno, acid en deephouse worden doorverwezen naar Keys of Life. PUU is nog steeds het onderkomen voor warmbloedige easy tune, funk en pop. Daarnaast zijn er wat folky rariteiten van enkele Ektro-artiesten ondergebracht. En het moederlabel Sähkö neigt steeds meer naar het avant-gardisme van labels als Raster Noton en Mego.
Vladislav Delay: Fin in Berlijn
Vladislav Delay (foto rechts) is naast Pan Sonic en Jimi Tenor in dit kader de bekendste artiest uit Finland. Aangezien hij in Berlijn woont, maakt hij geen deel meer uit van de Finse scene, maar als geboren en getogen Fin mag hij in dit overzicht niet ontbreken.
Op Chain Reaction komt in 2000 zijn debuutalbum Multila uit waarmee hij de grenzen van de dubtechno verlegt door de beats, baslijntjes, akkoorden en welgeplaatste kraakjes te combineren met ruimtelijke ambient, die dobbert op het ritme van de dub, gedragen door een immer aanwezige echo. Zoals bij elke plaat op Chain Reaction zorgt een stoffig laagje voor de juiste staat van melancholie, waardoor je helemaal kunt verdwijnen in zijn gonzende universum.
De diepgang en de kracht van dit debuut heeft hij sindsdien niet meer bereikt. Toch blijft hij één van de interessantere artiesten binnen de experimentele techno vanwege zijn hoge productietempo en zijn hang naar het experiment. De laatste tijd is hij erg actief op zijn eigen label Huume (‘drugs’). Daar bracht hij in september The Four Quarters uit, waarop hij, na een paar minder geslaagde uitstapjes in de minimal, weer terugkeert naar die heerlijke dubambient.
Niet lang daarna bracht hij The Dolls uit waarop hij samenwerkt met ‘poem producer’ AGF en pianist Craig Armstrong. Het resultaat doet vreemd en onwennig aan. Geen moment wordt het echt spannend, omdat ze te weinig op elkaar reageren. Dat is jammer voor zo`n potentieel vruchtbare samenwerking.
Na Säkhö
Terug naar Finland. Ondanks de minimale aandacht voor het succes van Sähkö zijn er de laatste jaren in Finland een aantal boeiende labels ontstaan aan de experimentele kant van de elektronische muziek. Eén van hen is Ektro, “pure brilliance” volgens Tommi Grönlund.
De harde kern van het in 1996 opgerichte label wordt gevormd door Jussi Lehtisalo, de voorman van onder andere Circle, Pharaoh Overlord en Ektroverde. Ektroverde – het elektronische subproject van Circle - is in deze context het interessantst. Hun bekendste album is de soundtrack voor de Finse cultfilm Futuro: A New Stance for Tomorrow. Daarop maken ze met logge synthesizers fascinerende psychedelica. Een repetitieve basis vormt de ondergrond voor een spel met de mogelijkheden van hun analoge apparatuur zodat een log, industrieel geluid ontstaat dat keer op keer blijft fascineren. Die aantrekkingskracht hebben alle artiesten op het label. Of het nou de Japanse psychedelica van Acid Mothers Temple, de folkrock van Kuusumun Profeetta of de minimale metal van Circle is. Allemaal creëren ze een bepaalde afstandelijkheid die erg verslavend werkt.
Ektroverde en Circle (foto links) hebben ook werk uitgebracht bij Bad Vugum – een veelzijdig label dat sinds 1987 het beste van de Finse underground uitbrengt. In het begin richtten ze zich vooral op de betere rock, tegenwoordig zijn ze breed georiënteerd. Zo hebben ze Aavikko (‘woestijn’) die ska, electro, folk, psychedelische rock, funk, easy tune en meer (veel meer!) door hun blender halen, zodat een smakelijke ratjetoe ontstaat die ze afwerken met jaren `80 synthesizers. Multi Muysic – de titel van één van hun albums – is een prima beschrijving van deze stijl.
Ook bij folklabels als Fonal en Lal Lal Lal krijgen de bytes tegenwoordig een plaatsje. Noise en aanverwanten van Avarus, Es en The Skaters duiken steeds vaker op in hun catalogi. Voor wat gematigder elektronische gekheid is er Rikos Records waar onder andere Dr. Robotnik, Itäväylä en Lackluster zijn gestald. Samen met Sähkö vormen zij een interessante groep labels met een jong en fris geluid.
» Pan Sonics Kesto (234.48:4) ontleed
» recensie van Ø | Kantamoinen
» bezoek de website van Säkhö
» bezoek de website van Huume
» bezoek de website van Rikos
http://www.kindamuzik.net/artikel.php?id=11734
Meer op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/709
Deel dit artikel: