Onze laatste liverecensie.
Onze laatste albumrecensie.
Ons laatste interview.
Onze laatste video.
Stond de vorige )toon) nog in het teken van tegenstellingen - oude versus nieuwe elektronische muziek en kunst - dit jaar werd juist de harmonie gezocht. Overeenkomsten in plaats van verschillen. Dat leverde de vijfde en beste editie tot nu toe op. Een verslag van dag tot dag.
Woensdag
De organisatie van )toon) mag trots zijn. Op alweer de vijfde editie van
het meerdaagse festival vielen dit maal alle afzonderlijke stukjes mooi
in elkaar. Met uitzondering wellicht van de dansavond in het Patronaat
waar de geest even rust werd gegund.
Voor het overige was er veel stof tot nadenken én fysieke
inspanning. De openingstentoonstelling - op de woensdagavond - van
wetenschapper Felix Hess bijvoorbeeld bracht zowel geest als
lichaam in opperste paraatheid. Zijn installatie bestaat uit een grote
lampion en tjirpers - steentjes met een batterij eraan. Beweging in de
ruimte zorgt voor luchtdrukverschil en dat zet de lampion en tjirpers
aan tot actie. De steentjes maken geluid, de lampion geeft licht.
Aanvankelijk levert dat een kakofonie van geluid en licht op, maar
wanneer medeorganisator Peter Bruyn de aanwezigen vraagt om op zijn
teken uit te blazen is er zowaar iets van structuur te herkennen.
Even later doen de Belg Köhn en Japanner Merzbow iets
soortgelijks. Eerstgenoemde gaat het meest gestructureerd te werk.
Langzaam bouwt hij zijn set op van mooie melodieën en vloeiende
ritmes tot duistere klanken, dissonante tonen en ruis. Die metamorfose
vindt zo geleidelijk plaats dat er pas aan het einde een onbehaaglijk
gevoel van onthechting ontstaat. Dan is het kwaad natuurlijk al geschied
en heeft Köhns muziek zich als een kleffe deken om je heen gedrapeerd.
Merzbow pakt het heel anders aan. Aan het begin van zijn set is er
vooral veel te zien. De beelden die heen en weer flitsen op de schermen
naast hem, het vlakke, emotieloze gezicht van de Japanner die
ingespannen naar de schermen van zijn twee laptops tuurt. Het
achtergrondgeluid valt in het begin niet eens op, maar wordt langzaam
steeds dominanter tot elke millimeter om je heen volgepropt zit met
geluid. En dat beneemt je bijna letterlijk de adem. Merzbows over elkaar
heen gelegde lagen van ruis en herrie zijn zo hard dat ze de pijngrens
ruimschoots overschrijden. De gratis oordoppen die het Patronaat
voorafgaand aan het optreden verstrekte zijn dan ook geen overbodige
luxe. Aparte belevenis, die je doet nadenken over de grenzen van de
begrippen geluid en schoonheid.
Vrijdag
De tentoonstelling van installaties van Jim O'Rourke, Roel Meelkop,
Gert30, Holger Nickisch en Staalplaat Soundsystem in de
Turbinehal op het Lichtfabriek terrein wordt de lijn van de openingsdag
doorgetrokken. Maar het is de met zorg gecreëerde ruimte van
Spanjaard Fransisco López die het meest weet te raken. Ruim een half uur
laat hij je met golven van geluid alleen in een pikdonkere ruimte. Dat
er andere bezoekers aanwezig zijn merk je niet eens meer, zo ga je op in
het geluid. De ruimte in en uit komen blijkt echter wel een lastige
onderneming. Toch lijkt iedereen gekomen voor het programma in het
Oliehuis. Daar mogen enkele grondleggers van de krautrock laten horen
hoe ver hun invloed reikt. Heel ver luidt het antwoord. Hans Joachim
Roedelius (ex-Cluster, Kluster) bijt de spits af met een dik half
uur ambient die anno 2004 nog steeds erg mooi is, maar de aandacht met
moeite vast kan houden door de opbouw. Die is er namelijk niet.
Roedelius stoeit met ritmes, snelheden en geluiden en zorgt er voor dat
het eindresultaat behoorlijk chaotisch en onsamenhangend klinkt. Met
Rother (ex Neu!) en Moebius (ex Cluster, Kluster) vormde
Roedelius ooit Harmonia. Tot een reünie komt het in Haarlem niet.
Dat is jammer, de aan fusion verwante rock van Rother en Moebius laat
namelijk niet bepaald een warm gevoel achter. Met name de als
synthesizer klinkende gitaar van eerstgenoemde klinkt net niet fout
genoeg om het camp te kunnen noemen. Tegen het einde van het optreden
komen de twee eindelijk op stoom met aan de oude Neu! verwante
dronerock. Maar dan is het al te laat.
Nu Dub Players van jongeling (ten opzichte van de andere
aanwezigen dan) Burnt Friedman maakt echter alles goed. Onder
aanvoering van de alweer vijfenzestig jarige Jaki Liebezeit
speelt het combo - met gitarist Joseph Suchy als derde lid -
behoorlijk opwindende grooverock die een deel van de bezoekers van de
druk bezochte avond in trance achterlaat.
Zaterdag
Een zonnige zaterdagmiddag in Haarlem -de perfecte gelegenheid dus om
je op te sluiten in het donkere tijdelijke verblijf van het Patronaat
bij de Workstation van het Toonfestival. Een heterogene verzameling van
korte performances in een ongedwongen context. Een laagdrempelige manier
voor geïnteresseerden om met verschillende richtingen van
hedendaagse experimentele elektronica in aanraking te komen. En een
opzet die het voor de musici eenvoudig maakt om onderling contacten aan
te knopen. Om het geheel nog aantrekkelijker te maken, zou het misschien
mooi zijn volgend jaar zulke performances samen te nemen met lezingen en
een kleine markt waar Nederlandse labels en organisaties zich voor
kunnen stellen. Daar zou dan bijvoorbeeld het Nijmeegse collectief annex
label Lomechanik kunnen staan wiens Maersk op deze zaterdag
opende met nostalgisch aandoende melodieën vermengd met
radiogeruis. Een mooi optreden dat op zijn Brabants werd
becommentarieerd met "Da' was ut." Tjeerd Folmer - de man achter
Transfolmer - wist minder te overtuigen. Zijn stem is zonder
twijfel indrukwekkend en roept associaties met duistere doompop à
la Joy Division en de recentere David Sylvian op. Helaas beperkten deze
stem en het akoestische gitaarspel zich vooral tot het opvullen van de
lege plekken in een te overdadig en voorspelbaar elektronisch tapijt. De
dynamische interactie tussen het elektronische en het akoestische ging
zo verloren. Boca Raton daarentegen wist al te intellectueel
minimalisme met een juiste hoeveelheid geruis zeer succesvol te
overstijgen. Het optreden van Commando Cauldron - in een andere
hoek van het gebouw liep tegelijkertijd zijn installatie van zes
MD-spelers - was echter duidelijk het hoogtepunt van deze middag. Zeer
nauwkeurig geplaatste tonen gaven een enorme spanning aan de bekende
glitches en clicks. Cyozlab sloot deze middag af met een opgefokt
en absurd mengsel van industrial noise en een verzameling samples uit
Bollywood en Hollywood films. Dat een dergelijke aanpak af en toe nogal
aan het flauwe of platte grensde - zoals het "respect the cock" citaat
uit Fight Club - doet echter niks af aan het feit dat we hier met zeer
strakke industrial te maken hebben.
De zaterdagavond en -nacht waren gereserveerd voor Berlijnse elektro -
niet persé zeer experimenteel, maar wel lekker. Savas
Pascalidis begon voor een lege zaal zijn door disco en techno
geïnspireerde beats de ruimte in te werpen, maar werd al snel vergezeld
van een groeiende hoeveelheid hippe Haarlemmers in electronation-outfit.
Ook wat kleding betreft werd dus duidelijk naar Berlijn en de grotere
westerse metropolen gekeken. Een mooie voorbereiding voor de heerlijk
overstuurde elektro van Zombie Nation. De nacht werd afgesloten
door twee vertegenwoordigers van het Bpitch Control label. Smash
TV met hun versie van technohouse en Ellen Alien die helaas
niet als act maar "slechts" als DJ aanwezig was.
Zondag
Ook het zondagmiddagprogramma in de Lichtfabriek staat in het teken van
een platenlabel. Ditmaal van het Duitse Trente Oiseaux van Bernard
Günter. Behoorlijk zware kost. Opener Roel Meelkop vergt
meteen het uiterste van je gehoor en concentratievermogen. Zijn set is
bij vlagen zo zacht dat er weinig te horen valt. Dan weer kabbelen de
geluiden voort of scheuren ze je trommelvliezen. Soms vervreemdend en
intens maar nergens echt mooi en te saai om te kunnen bekoren. Dan gooit
de eerder genoemde Fransisco López het over een heel
andere boeg. Van de betrekkelijke anonimiteit die de stoelen in de
Lichtfabriek gaven worden we naar de Nieuwe Vide gebonjourd waar je een
plaatsje met de rug naar de muzikant toe ten deel valt. Niet dat je je
na een tijdje nog bewust bent van die situatie. Geblinddoekt probeer je
eerst nog alle omgevingsgeluiden op te vangen en ze zo goed mogelijk te
duiden, maar al snel nemen de klanken die Lóópez produceert de
overhand. Golven van hoge en lage tonen komen langs, tot de diepe,
grommende bastonen je langzaam opslokken. De korte stilte daarna is het
mooist. Met wijd opengesperde ogen en voorzichtig ademend door de mond
gaat je gehoor op zoek naar geluid. Die ervaring is zo intens, dat zelfs
het geluid dat je oogharen maken wanneer ze tegen de stof van de
blinddoek schuren te veel en te hard is. Een prachtige ervaring.
Na zo'n intense beleving kan de set van Bernard Günter eigenlijk
alleen nog maar tegenvallen. Weer terug in de Lichtfabriek, gezeten op
stoelen die naar het podium toe wijzen, speelt Güünter met
hard-zacht verschillen. De door hem geproduceerde geluiden missen echter
zeggingskracht en spanning waardoor de middag als een nachtkaars uit
gaat.
De afsluiting van deze vijfde editie van )toon) vindt plaats in de
fraaie Grasland studio in het centrum van Haarlem. Met een veertigtal
bezoekers is de ruimte afgeladen vol. Ze zijn gekomen om een concert van
de Franse formatie Encre bij te wonen. Door het gebruik van
'echte' instrumenten misschien niet heel erg )toon), maar alle liedjes
zijn door leider Yann Tambour op de computer geschreven. Behoorlijk
intense liedjes die behoorlijk mooi worden gespeeld. Het enige minpuntje
is de schreeuwerige, schorre zang van Tambour zelf die niets toevoegt
aan de muziek.Gelukkig doet hij dat niet te vaak en daardoor kan het
samenspel tussen cello, bas, gitaar, drums en synths uitgroeien tot iets
moois. Soms tot iets van intense schoonheid. Na een intens uurtje
bericht Tambour verlegen dat ze nog wel een liedje willen doen, maar dan
wel een die ze al gespeeld hebben. Meer materiaal is er namelijk niet.
Niemand die het erg vindt.
http://www.kindamuzik.net/live/709/toon
Meer op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/709
Deel dit artikel: