Onze laatste liverecensie.
Onze laatste albumrecensie.
Ons laatste interview.
Onze laatste video.
Met het aanstaande Roots of Heaven in het achterhoofd rijst de vraag: hoe komt dat eigenlijk? Is de steeds opnieuw opduikende liefde voor roots en folk te wijten aan het nostalgische mijmeren van een ouder wordende generatie? Of is er meer aan de hand?
De muziek die we vandaag de dag roots noemen vindt voor een belangrijk deel zijn oorsprong in oude volksliedjes. Europese immigranten nemen de liedjes van hun voorouders mee naar het nieuwe Amerika. Zo kent iedereen wel een versie van een liedje of een variatie op een thema. In Amerika zou dit fenomeen verder uitgroeien tot op zichzelf staand muziekgenre.
Begin vorige eeuw trekken mensen als Alan Lomax en Charles Seeger er op uit. Ze nemen de muziek op die ze tegen komen en schrijven er over. Het gaat ze hierbij om het in kaart brengen van de volkscultuur en die te conserveren voor een volgende generatie. De muziek zelf is vooralsnog van minder groot belang. Maar dat zou niet lang duren. Dankzij de opkomst van media als radio wordt muziek steeds meer uit de persoonlijke levenssfeer getrokken en voor een groter publiek beschikbaar gemaakt. Veel mensen kunnen dankzij de opkomst van platenspelers en radio kennis maken met de muziek. Zodoende ontstaat er een markt en platenmaatschappijen gaan geld verdienen door de muziek uit te geven.
De eerste opleving.
Leven in het Amerika van de vroege twintigste eeuw was geen pretje. Voor de vele nieuwe immigranten is het leven een aaneenschakeling van honger, armoede en werkloosheid. Muzikanten gaan dit harde leven beschrijven. In 1928 bezingt Jimmy Rodgers de armoede onder spoorwegwerkers en The Carter Family verhaalt over het treurige lot van de getrouwde vrouw in ‘Single Girl, Married Girl.’ Zo zijn er talloze liedjes. Meer en meer wordt muziek een manier om over de dagelijkse ellende te vertellen.
De meest bekende exponent hiervan is Woody Guthrie, die zelf uit een arm gezin afkomstig is. Guthrie ziet de enorme armoede van de arbeiders in de ‘Dustbowl’ van de jaren ’30. Hij identificeert zich met hen en begint in zijn muziek hun armoede en ellende aan de kaak te stellen. Guthrie maakt veel gebruik van al bestaande melodieën, maar weet dit te combineren met persoonlijk getinte en actuele teksten. Hij bezingt de grote stofstormen, vertelt over outlaws en de droefenis onder de werkloze immigranten. Hij groeit uit tot de chroniqueur van de Grote Depressie. In zekere zin staat Guthrie hiermee aan de wieg van de protestsong. Hij zet zich in voor de vakbonden en steunt openlijk de communisten. Zo wordt folk steeds vaker geassocieerd met de linkerhoek van het politieke spectrum.
Eind jaren ’40 zorgt Pete Seeger, zoon van de eerder genoemde Charles, eveneens voor belangrijke input. Met The Weavers maakt hij een meer toegankelijk klinkende variant op folk en weet daarmee een groot publiek te bereiken. Net als Guthrie komt ook Seeger uit de links radicale hoek (Seeger en Guthrie waren goede vrienden, die onder de naam ‘Almanac Singers’ samen muziek maakten.). Seeger en de zijnen zetten zich tegen de rassenscheiding en stellen misstanden aan de kaak. Ze krijgen hiermee veel waardering van het progressieve deel van de bevolking, maar worden aan de andere kant ook verguisd door conservatief ingestelde Amerikanen. In de op handen zijnde paniek rondom het oprukkende communisme zou de muziek van The Weavers zelfs worden geboycot, door de inspanningen van communistenjager McCarthy.
De veelal bekende liedjes en motieven krijgen in deze tijd een nieuwe lading, doordat zangers de wereld om hen heen in ogenschouw beginnen te nemen. Doordat folk zich richt op de belevingswereld van de werkende klasse, wordt het genre steeds geliefder bij juist deze mensen.
De tweede opleving.
Ook de jaren ’60 zijn roerige tijden. Spanningen tussen Oost en West stijgen tot een kookpunt en de atoombom is een serieus gevaar. In Amerika zwellen protesten tegen de rassenscheiding aan. Ook op muzikaal gebied is er veel aan de hand. In de jaren ’50 komt de rock ‘n’ roll op en dankzij de groeiende invloed van massamedia als tv en radio blijkt muziek opeens een massaproduct te zijn geworden. The Beatles veroorzaken voor het eerst in de geschiedenis massahysterie vanwege muziek.
Om een zo groot mogelijk publiek aan te spreken wordt muziek steeds toegankelijker gemaakt. Gelijk aan deze popularisering komt er ook een tegenbeweging op. Muziek wordt, in de ogen van sommigen, té glad, té nietszeggend en té commercieel. Men krijgt behoefte aan muziek die ‘puur’ is en waar geen commerciële bijsmaak aan zit. In de New Yorkse wijk Greenwich vinden beatpoets, kunstenaars en muzikanten elkaar. Ze streven een nieuwe creatieve vrijheid na. Concertzalen zijn er niet zoveel en dus treden artiesten van verschillend allooi op in de cafeetjes in die wijk. Het wordt een bloeiende scène.
Eén van de mensen die zich in dit milieu begeeft is de jonge liedjesschrijver Robert Zimmerman. Hij raakt onder de indruk van Woody Guthrie en in zijn voetsporen begint hij door Amerika te trekken. Zijn muziek vertoont grote overeenkomsten met die van Guthrie. Onder de naam Bob Dylan wordt hij in razend tempo populair. Bij een optreden wordt hij aangekondigd als degene die de “vinger op de kloppende pols van zijn generatie heeft.”
Muzikanten als Dylan, Joan Baez en Dave van Ronk grijpen terug op oude country en folk en geven, expliciet of impliciet, commentaar op de wereld. Het verschil met hun voorgangers is dat de insteek van deze nieuwe generatie vaak persoonlijker van aard is. Het draait niet alleen om eerlijkheid in de wereld, maar ook om eerlijkheid tegenover jezelf. Grote groepen mensen kunnen zich hiermee identificeren “Dylan zei wat iedereen wilde zeggen, maar wat we nooit konden zeggen,” wordt er treffend gezegd in de documentaire No Direction Home
Niet alleen in Amerika, maar ook in Engeland krijgen mensen het idee dat muziek vervlakt en inhoudsloos wordt. Folk en blues worden als ‘eerlijk’ en ‘puur’ beschouwd en Engelse artiesten laten zich inspireren door de Amerikaanse muziek. The Rolling Stones, Eric Clapton en John Mayall duiken in de blues en geven er hun eigen draai aan. Maar ook singer-songwriters als Bert Jansch en de Canadese Leonard Cohen vallen in goede aarde.
In tegenstelling tot de weinig diepgravende pop uit die tijd, bieden de bluesgroepen, maar vooral de singer-songwriters en folkies wél een emotioneel inkijkje in de geest van de maker. Dat was nog niet eerder gebeurd. Naast de politieke, beschrijvende insteek, is de folkrevival van de jaren ‘60 ook te wijten aan de persoonlijke en reflectieve insteek van de muzikanten.
De derde opleving?
Hoe staat het er vandaag de dag met folk en roots? Kunnen we spreken van een revival, zoals in de jaren zestig? Feit is dat de muziek op de belangstelling van een groeiend publiek mag rekenen. Festivals als Take Root en Roots of Heaven kunnen elk jaar bogen op een groeiend aantal bezoekers.
Vandaag de dag is het vooral de ‘free folk’ die de vernieuwende noot toevoegt. Muzikale vrijbuiters als Devandra Banhart en Joanna Newsom geven folk een boeiende, psychedelische draai. Maar ook de traditionele roots is springlevend, wat niet alleen blijkt uit de populariteit van Bob Dylan, maar ook uit recente documentaires als No Direction Home of Searching for the Wrong Eyed Jesus.
Ook de protestsong is weer helemaal van deze tijd. Verscheidene bands richten hun muzikale pijlen op George W. Bush en de zijnen. Er zijn voorbeelden te over, maar het mooiste komt van countryrocker Jay Farrar. Met zijn band Son Volt bracht hij eind vorig jaar een plaat uit die bol staat van de kritiek op het politieke bewind in Amerika. De plaat draagt de titel Okemah and the Melody of Riot. En dan weet de folkliefhebber al genoeg, want Okemah is de geboorteplaats van de vader van de protestsong, Woody Guthrie.
Het voert te ver om van een derde revival te spreken, maar oplevende belangstelling is er is zeker. Evenals een creatieve herwaardering van de oude muziek. De reden waarom mensen naar folk en roots luisteren is echter hetzelfde. De ‘man met gitaar’ heeft nu eenmaal de naam ‘eerlijk en puur’ te zijn. En of deze eerlijkheid nu politiek of persoonlijk van aard is, de muziek blijft een prachtig alternatief voor diegenen die zich niet thuis voelen in de MTV-cultuur.
http://www.kindamuzik.net/achtergrond/roots-of-heaven-festival/folk-voor-het-volk-en-de-voortdurende-herwaardering-van-folk-en-roots/14428/
Meer Roots of Heaven Festival op KindaMuzik: http://www.kindamuzik.net/artiest/roots-of-heaven-festival
Deel dit artikel: